Doe het niet, mits…
Als je je sensor gaat schoonmaken moet je je beseffen dat je bij een van de gevoeligste plekken van je camera gaat frummelen. Het schoonmaak proces is niet bijster ingewikkeld, maar er zijn gewoon zaken waar je rekening mee moet houden om te voorkomen dat het probleem erger wordt dan alleen die paar vlekjes op je foto. Hierom is het algemene advies: doe het niet, mits je weet wat je doet.
De belangrijkste dingen wat je van te voren moet voorbereiden zijn:
– Volle accu! Dit is zeker bij Nikon van levensbelang. Als de accu percentage onder een bepaalde waarde valt (75 á 80%), dan klapt de sluiter dicht. Onder die waarde kan je bij voorbaat al het schoonmaak modus niet activeren.
– Geheugenkaart in de camera zodat je terug kan zien wat je doet.
– Schoonmaak instructies van de fabrikant nalezen. Er zijn bepaalde camera’s die je anders moet aanpakken dan de gemiddelde. Zo zal bij een Sony A7 ook een schoonmaak stand geactiveerd moeten worden om te voorkomen dat je de in-body stabilisatie forceert.
– Het spiegelhuis schoon blazen met een blaasbalg voordat je de spiegel opklapt.
– Een (relatief) stofvrije omgeving vinden om je camera schoon te maken.
De controle truc
Maximale diafragma, ISO 100, lange sluitertijd (1.3″ meestal), egale achtergrond en manuele focus op nergens. De magische ingrediënten waarmee je alle stofjes op je sensor kan zien. Het is dan ook belangrijk om te herkennen welke vlek wat nou is. Zo is het rommel wat op je sensor ligt donker en scherp af getekend. Vloeistoffen zijn ook donker tot transparant en hebben een donkere omlijning. Vlekken (vaak rond) die heel erg wazig zijn en licht van kleur zijn vaak een indicatie van stof die zich in of achterop het objectief bevindt. Bij het schoonmaken van de sensor zullen deze vlekken ook niet verplaatsen of veranderen. Het gebeurt ook nog wel eens dat er haartjes in het vilt van het spiegelhuis blijven hangen voor de sensor. Als je de spiegel opklapt zal je ze vaak al snel zien.
Let er op bij wie je het wegbrengt
Als je niet zelf je sensor gaat schoonmaken is dit zeker een belangrijke punt. Sensorcleaning kan als een zeer intimiderend iets aanvoelen en er zijn bedrijven die daar misbruik van maken door veel te hoge kosten te rekenen. Ook zijn er partijen die dit misbruiken en met het ‘schoonmaken’ meer schade aanrichten doordat ze voor het geld gaan zonder te weten wat ze echt doen. Anderzijds is de risico ook voor jezelf als je zelf gaat rommelen, terwijl als je het wegbrengt die verantwoordelijkheid bij het bedrijf ligt.
Bij normale gevallen duurt het schoonmaken niet meer dan tien tot vijftien minuten. Soms is het ook binnen een minuutje gepiept als het even mee zit. Zorg dat je in iedere geval ook samen met de persoon die het schoon heeft gemaakt nog controleert of het echt schoon is, dit kan aan de hand van een controle foto.
Gebruik de juiste materialen
‘Ja, ik heb wel een de tip gekregen dat je je stofzuiger voor de lensopening moest houden en dat dat ook prima zou werken…’ I kid you not, dit is daadwerkelijk een quote van een klant die kwam voor sensorcleaning. Minder extreme, maar nog steeds klap op het achterhoofd waardige, schoonmaak pogingen die mijn schande list verrijken zijn: ‘ik heb gewoon een kwastje gebruikt’, met een papieren zakdoek over de sensor gewreven, perslucht spuitbus (met spetterende drijfgas), wattenstaafje, glassex als schoonmaakvloeistof, brillendoekje, zelf maar erop blazen (jugh, speeksel vlekken) en ik heb ook wel eens vinger afdrukken weg mogen poetsen.
Voor sensor cleaning worden speciale swabs gebruikt in combinatie met bepaalde chemicaliën. Ik kan hiervoor de swabs van Visible Dust aanraden en bij voorkeur de groene staafjes, die pluizen nagenoeg niet. Let op bij de keuze van je swab dat je de juiste maat gebruikt die correspondeert met je sensor formaat. Als schoonmaak vloeistof is mijn go-to de Eclipse Optic Cleaner van Photographic Solutions. Voor de echt hardnekkige vlekken, vooral opgedroogde vochtplekken, wordt Smear Away van Visible Dust uit de kast getrokken.
Waar stof vandaan komt
Als laatste is het wel een mooi moment om stil te staan bij de reden waarom er stof op je sensor komt te zitten. De meest verwachte antwoord zou ‘lenzen wisselen’ zijn. Dit heeft wel enige kern van waarheid, maar dan voornamelijk voor systeem camera’s. Doordat er bij dit soort camera’s het spiegel mechanisme en de mechanische sluiter ontbreekt zijn ze een stuk gevoeliger voor stof. De grote boosdoener is echter zoomen. Waarbij vooral telelenzen echte stofzuigers zijn. Bij niet gesealde objectieven wordt lucht verplaatst als er wordt gezoomd en daardoor komt er actief stof in de behuizing. Bij spiegelreflex camera’s is er ook het sluitermechanisme die heen en weer klapt waardoor er nog meer turbulentie wordt veroorzaakt. Stof op de sensor hoort in die zin er nou eenmaal erbij, dus wees zeker niet bang om van objectieven te wisselen of om je objectieven ten volle te benutten en leer het moment te herkennen van wanneer je camera weer schoongemaakt kan worden.